دانستنیهای قبل و بعد ازدواج، دوران نامزدی، دوران خواستگاری

دانستنیهای مهم قبل ازدواج، حین ازدواج، و بعد از ازدواج

اگر در مراحل پیش از ازدواج قرار گرفته اید و تصور می کنید شناخت کافی و دقیقی از مراحل مختلف آن و رسم و رسوم دیرینه ی آن ندارید، توصیه می شود که این مقاله را با دقت مطالعه کنید.

ازدواج در فرهنگ ایرانی بی شباهت به پشت سر گذاشتن هفت خان نیست.

مراحلی که یکی پس از دیگری پیش روی عروس و داماد قرار می گیرد و در هر یک از این مراسم، بخشی از سرنوشت و آینده ی این دو جوان رقم می خورد.

برگزاری بعضی از این رسوم به سلیقه ی خانواده ها بستگی دارد. یعنی می توانند با مشورت و هم فکری همدیگر، از تشریفات مراسم عروسی کاسته و با سادگی و صمیمیت، عشق و محبت را در امر ازدواج جوانان مستحکم تر کنند.

اما برگزاری بعضی از آنها لازم و ضروریست.

پس برای اینکه شبیه قهرمان های اساطیری، از پس خان های زندگی بر بیایید باید یک آگاهی و شناخت نسبی از آنها داشته باشید.

خان اول: خواستگاری

خواستگاری، از مصدر خواستن به معنای طلب کردن چیزی است.

در مرحله ی خواستگاری، خانواده ی داماد، دختری را نشان می کنند و برای مطرح کردن پیشنهاد ازدواج به منزل عروس خانم رهسپار می شوند.

در سنت های دیرینه ی ایرانی، اولین جلسه ی خواستگاری تنها با حضور مادر و خواهر داماد و عروس و مادرش برگزار می شد.

یعنی در جلسه ی اول داماد خانواده اش را همراهی نمی کرد. البته هنوز هم در بسیاری از شهرهای کشورمان، به نا بر آیین های قدیمی، جلسه ی معارفه را خانم ها برگزار می کنند.

اگر خانواده پسر، دختر را برای پسرشان مناسب تشخیص می دادند و خانواده ی دختر از نظر برخورد و رفتار، خانواده ی پسر را پسند می کردند؛ جلسه ی دوم با حضور داماد ادامه می یافت.

در جلسه ی خواستگاری آقای داماد با دسته گل و شیرینی به خواستگاری دختر خانم می آید و ضمن معرفی خود تا حدودی با شرایط زندگی دختر و خانواده اش آشنا می شود. ادامه داشتن یا نداشتن جلسات آشنایی، منوط به رضایت نسبی دو طرف علی الخصوص دختر و پسر است.

خان دوم: بله برون

امروزه علی رغم تغییر و دگر دیسی در سنت ها و فرهنگ ازدواج، رسم بله برون همچنان پا برجاست.

مراسمی که در آن مردان دو خانواده به همراه ریش سفیدان دو خانواده، به تعیین مهریه و شیربهای عروس خانم می پردازند.

البته بهتر است این مراسم با توافق ضمنی دو طرف برگزار شود، تا شیرینی و شادی مراسم با بروز اختلاف بر سر مهریه و شیربها، برهم نخورد.

به مراسم بله برون، مهر برون و یا خرج برون نیز گفته می شود.

جلسه ی بله برون پس از طی شدن فرایند خواستگاری و آشنایی دختر- پسر انجام می شود.

یعنی بله برون زمانی است که دو طرف رضایت ضمنی خودشان برای این وصلت را اعلام کرده اند.

معمولاً، در این شب، محصول توافق دو خانواده بر برگه ای با خط خوش نوشته می شود و داماد زیر آن را امضا می کند.

سایرین نیز با امضای خود آن را گواهی می نمایند.

در قدیم رسم بر این بود که تا توافق صورت نگرفته، میهمانان فقط با چای پذیرایی می شدند و بلافاصله پس از حصول توافق، شیرنی ، به مجلس آورده می شد.

گاه برای کاستن از رسم و رسوم، این مجلس با شیرینی خوران ادغام می گردد و تاریخ جشن عقد نیز در همان مجلس مشخص می شود.

خان سوم: نامزدی یا شیرینی خوران

این دوران، پس از توافق دو نفر برای ازدواج آغاز می شود.

مجلس نامزدی یا شیرینی خوران مجلسی است که در آن داماد هدایایی را به عروسش هدیه می کند.

ازجمله لباس و شال و ….. در این روز خانواده ی داماد، نبات یا کله قندی را به منزل عروس می برند و به عنوان یک نشانه برای شروع شیرین و آغازی شادمانه در منزل عروس می شکنند.

در این روز خانواده ی عروس به کسی که نبات را می شکند و شیرینی را در منزل نوعروس می پراکند، تحفه ای به رسم یادبود می دهند.

در گذشته رسم بر این بود که، طاقه شال را به همراه چند سینی تزئین شده و شاخه نبات پیش از ظهر به منزل عروس می فرستادند، و زنان خانواده داماد بعد از غروب به منزل تازه عروس می رفتند و چای و شربت و شیرینی می خوردند، و حلقه ی نامزدی به دست عروس می انداختند.

امروزه در مراسم شیرینی خوران حلقه های نامزدی هم بین عروس و داماد رد و بدل می شود. به فراخور فرهنگ و رسم و رسوم در شهرهای مختلف، ممکن است ابعاد مراسم شیرینی خوران نیز متغییر باشد.

گاهی مراسم نامزدی به جشنی باشکوه شبیه عروسی تبدیل می شود و گاهی این مراسم هم مثل بله برون یک مراسم ساده و جمع و جور خانوادگی است.

خان چهارم: عقد

وقتی تمام مقدمات با خوبی و خوشی انجام گرفت، خانواده ها مهیای مراسم عقد کنان می شوند.

مراسمی که در آن عروس و داماد، مهمترین بله ی زندگی شان را بر زبان جاری می کنند و با پذیرفتن شرایط ضمن عقد و تمام شروط و قید و بندها، همدیگر را به همسری انتخاب می کنند.

همان طور که پیش تر هم اشاره شد، وسعت و ابعاد این مراسم بستگی به نظر دو خانواده دارد.

می توان مراسم عقد کنان را با شکوه هر چه تمام تر در منزل عروس یا در تالار برگزار کرد و یا می توان در همان محضر، مراسم عقد را برپا نمود و برای ادامه ی جشن و سرور، به منزل عروس رهسپار شد.

مراسم عقد را می توان مهمترین مرحله از مراحل ازدواج به شمار آورد که در آن دو جوان، دو سرنوشت، دو خانواده و دو فرهنگ به هم گره می خورند و با بستن پیمان ابدی زندگی نوینی را آغاز می کنند.

سفره عقد

سفره ی عقد یکی از سفره های سنتی و مقدس در نزد ما ایرانیان است. ایرانیان حرمت بسیاری برای این سفره قائلند، سفره ای که پهن شده است تا، دو انسان با نشستن بر سر آن، سرنوشت خود را رقم بزنند.

ظروفی که در این سفره از دیرباز گذاشته می شوند،معمولاً شامل:

• گردو،
• بادام،
• فندق،
• نان،
• نبات،
• تخم مرغ،

میباشد.

در میان اینها، ظرف هایی از شیرینی و نان پنیر وسبزی، جام هایی از عسل و ماست در کنار هم قرار می گیرد که، کنایهای از شیرینی و ترشی در زندگی مشترک میباشد.

تخم مرغ، نمادی است برای باروری و زایش اولاد و نان نمادی برای برکت ورزق وروزی و نبات، نشان شیرین کامی است.

خان پنجم: جهازبرون

معمولا چند روز قبل از برگزاری عروسی، مراسم جهازبرون صورت می گیرد.

بر اساس رسم های قدیمی در چنین روزی پسربچه ای از طرف خانواده ی عروس، با نشستن بر روی یکی از لوازم اصلی جهزیه، مانع بردن آن وسیله می شد و قصدش از این کار گرفتن شادباش از داماد بود.

هنگامی که خانواده ی داماد برای بردن جهاز به منزل پدر عروس می آیند، لیست جهیزیه به صورت مکتوب به آنها تحویل می شود که پس از روئیت باید امضا شده و نزد خانواده ی دو طرف باقی بماند.

قدیم تر ها رسم بر این بود که تعدادی از خانواده ی عروس و داماد برای مراسم جهاز بران و پس از آن چیدن خانه ی نوعروس، دعوت می شدند و مسولیت پذیرایی از این افراد بر عهده ی خانواده ی داماد بود. اما امروزه این قبیل رسم ها رنگ باخته اند.

خان ششم: حنابندان

جشنی است که به مناسبت خداحافظی عروس در آخرین شب اقامت او، در خانه پدری برگزار می شود.

در شب حنابندان معمولاً زنان شرکت کننده، دستشان را با آغشتن به ظرف حنایی که دور تا دور مجلس گرداننده می شود، رنگ می کنند، و معتقدند حنا اثری از بهشت و نشانهای از شادی، مهر و نیکبختی دارد.

طراحی پوست دست با حنا، گرداندن شمعدان ها در مجلس، آوازخوانی و دف زنی در چنین مجالسی از دیرباز رسم بوده است.

زنان برای مجالس حنابندان اشعار زیبایی را می خواندند و با رسیدن خانواده ی داماد به مجلس، با نواختن دف و آواز خوانی به استقبالشان می رفتند.

حنابندان مجلسی کاملا زنانه است که داماد در آن شرکت نمی کند. اما در بعضی از شهر ها، مجلس حنابندان مردانه نیز رواج دارد که در آن مردان دو طایفه به رقص و پایکوبی می پردازند و به داماد شادباش می دهند.

خان هفتم: جشن عروسی

در این مراسم آغاز زندگی مشترک یک زوج جشن گرفته می شود. این مراسم در کشورها و فرهنگ ها، ادیان و مذاهب، گروه های قومی و حتی طبقات اجتماعی گوناگون، به اشکال مختلفی برگزار می گردد.

جشن ازدواج و عروسی از به یادماندنی ترین مراسم های ازدواج است. بسیاری از مراسم های عروسی یادآور خاطره های خوش زندگی عروس و داماد و مهمانان در آینده خواهند بود.

مجلس عروسی، آخرین مرحله از پیوند دو زوج به حساب می آیند. جشنی که در آن عروس و داماد دست در دست یکدیگر رهسپار منزل نو می شوند و برای ساختن آینده ای مشترک مهیا می گردند.

برپایی این جشن هم مثل تمام مراسم های گفته شده به شکل های مختلفی انجام می گیرد.

از جشن های چندین ده میلیونی، تشریفات و بریز و بپاش های افراطی عده ای از مردم، تا سادگی مراسم های دانشجویی و صفا و صمیمیت جشن هایی که در منزل یکی از دو طرف برپا می شود.

هدف از چنین جشن هایی، به یادگار گذاشتن خاطره ای خوش برای مهمانان و برای عروس و داماد است.

ولی توجه به این نکته ضروری است که نباید برای یک شب از زندگی که پس از چند سال از خاطر همگان محو خواهد شد، به نوعی خرج تراشی کنیم که تا چند سال نتوانیم از زیر بار قرض شانه خالی کنیم.

نکته ی نهایی:

ازدواج های ایرانی چه به صورت سنتی شکل گرفته باشند چه مدرن، مراسم و تشریفات خاصی دارند که اغلب خانواده ها خود را ملزم به رعایت آن می دانند. در صورتی که تنها اصل مهم در این میان، پیوند مبارکی است که بین دو خانواده شکل می گیرد. بعضی از این رسوم مثل خواستگاری و مراسم عقد و عروسی جزو لاینفک هر ازدواجی هستند، اما نحوه ی برگزاری این مراسم ها، یا تصمیم گیری در مورد عدم برگزاری آن، بستگی به نظر خانواده ها و عروس و داماد دارد.

اما سخت ترین نقش را در هر ازدواجی داماد بر عهده دارد. چرا که تا قبل از شروع زندگی مشترک، باید هفت خان سخت و نفس گیر را با موفقیت به سرانجام برساند، تا در نهایت عروس خود را به خانه ببرد. این هفت خان عبارتند از: خان اول خواستگاری، خان دوم بله برون، خان سوم نامزدی یا شیرینی خوران، خان چهارم عقد کنون، خان پنجم جهازبرون، خان ششم حنابندون، خان هفتم عروسی

شما کدام یک از این مراسم را لازم و ضروری می دانید و کدام یک را نه؟ به نظرتان امروزه باید تمام این رسم ها همچون گذشته به همان سبک و سیاق اجرا شود؟